“Nee, ik ben nooit getrouwd geweest. Ze waren er wel hoor, leuke mannen. Ik wilde niet. Na mijn huwelijk zou ik moeten stoppen met werken, dat wilde ik niet. Ik hield teveel van mijn werk. Ik was docente geschiedenis. Geen van mannen was het waard om mijn baan voor op te geven.” Ik kan me niet voorstellen hoe het zou zijn, verplicht te moeten stoppen met werken na een huwelijk, hoe normaal dat in die tijd ook was. Wat deze verplichte keuze voor een invloed heeft gehad op het verloop van haar leven. Ik bedenk me hoe blij ik ben deze keuze niet te hebben hoeven maken. De keren dat ik haar bezoek, geeft ze mij een inkijkje in geschiedenis en in haar leven. Tijdens de zorg vertelt ze over haar jeugd, de oorlog en haar leven. Ze neemt me mee naar een compleet andere tijd, als oudste dochter in een groot gezin.

Op haar 18de werd ze door een tante naar de speeltuin gestuurd, om met haar jongere broertjes en zusjes te spelen. Ze mocht pas terug komen, zodra ze opgehaald werd. “Dat deed je gewoon in die tijd, je stelde geen vragen.Toen we weer naar huis mochten was mijn jongste broertje er. Moeder lag op bed. De ooievaar had haar in haar benen gepikt. Ik was 18 en ik wist echt van toeten nog blazen.” Onvoorstelbaar, niet te vergelijken met de huidige tijd.

Het werd oorlog. Het gezin had het moeilijk. Ze hebben honger gehad. Ze moesten echt alles eten. Ze laat me een foto zien, die ik al verschillende malen in de regionale krant heb gezien. Een foto na het bombardement van Nijmegen. Ze was in het centrum van de stad, heeft de Sint Stevenstoren de Hezelstraat in zien vallen. Ze heeft over de restanten van de stad gelopen, onderweg naar huis met een zusje aan de hand. Ongewis of het huis en haar familie er nog wel zou zijn. Ze vertelt hoe ze haar zusje, zo goed en zo kwaad als het ging, probeerde af te schermen van de lichamen die er lagen, probeerde af te leiden door verhalen te vertellen.

Haar werk als geschiedenisdocente, hoe ze met haar verhalen het verleden tot leven wekte, genoot van het lesgeven aan jongeren. Ze had een goede baan en was trots op haar zelfstandigheid.

Vertellen en het verleden tot leven wekken kan ze nog steeds. Haar geheugen laat haar stukje bij beetje in de steek. Met deze hiaten levert ze ook haar zelfstandigheid in. Zelf  een dagstructuur aanbrengen lukt niet meer. We moeten opletten wat ze in haar koelkast of broodtrommel heeft, net als in de oorlog eet ze weer alles. Als we niet opletten haalt ze verschimmeld of bedorven eten uit de vuilnisbak. We kunnen haar nog mee terug nemen naar de huidige tijd en voorzichtig aangeven dat dit niet meer hoeft. “Och kind, dat vergeet ik steeds. Ik ben dement weet je dat? Ik vergeet alles, maar niet over vroeger. Over vroeger weet ik alles gelukkig nog. Ik hou van vroeger, ik hou van geschiedenis. Ik was geschiedenislerares, wist je dat?”

Eerder verscheen van Pauline een blog over samenwerken in de wijk bij mensen met psychiatrische problematiek.

VKI organiseert op 21 juni een conferentie over ‘Omgaan met cliënten met psychiatrische problematiek‘. Pauline zal hier als expert aanwezig zijn.

Van Pauline verschijnen op venvn.nl ook regelmatig blogs:

• een blog over zorgmijders.
• een blog over een cliënt met hallucinaties