Het is stil in de huiskamer voor mensen met dementie. Behalve dan het harde tikken van mevrouw Beek op tafel. Langzaam beginnen de andere bewoners zich ook te roeren. Het wordt steeds minder vriendelijk naar mevrouw toe “houd nou toch eens op mens” is het mildste dat ze hoort. Maar stoppen met tikken doet ze niet. In het team bespreken we dit. Mevrouw zit sinds kort in een rolstoel. Daarvoor liep zij de hele dag, zij heeft een brein dat veel behoefte heeft aan dynamische prikkels, geluid en beweging. Eerst kon ze zelf de prikkel halen door te gaan lopen. Nu ze in een rolstoel zit, heeft haar brein nog dezelfde behoefte. Alleen halen kan niet meer. Ze kan dus niets anders dan de prikkel zelf gaan maken. In haar geval uit dat zich in tikken op de tafel. Vaak ook wordt dat roepen of klappen. Door te zoeken naar een goede vervangende dynamische prikkel kan het tikken/roepen enigszins worden beïnvloed. Voor mevrouw is de zoektocht geëindigd bij een bol wol… Als het tikken begint, pakt de verzorgende een bol wol en zegt “goh ik ben hier zo onhandig mee”, mevrouw pakt de bol over en begint ‘m op te rollen. En het tikken stopt. Fijn voor mevrouw en de omgeving. Zoek naar een passende prikkel, het levert zoveel op!

Mevrouw Hamers lijdt aan dementie en woont sinds enkele weken in het verpleeghuis. Ze heeft het goed naar haar zin, alleen als medewerker Peter voor de ADL-zorg komt gaat het iedere keer mis. Al snel heeft het team besloten dat mevrouw moeite ermee heeft om geholpen te worden door een man. Toch, vertellen ze in het overleg, zit dat ze niet lekker. Samen met de dochter gaan we in gesprek om te kijken of er mogelijk in het verleden dingen zijn gebeurd die deze afwijzing van Peter verklaren. Haar dochter vertelt dat ook in de thuiszorg een man werkte en dat haar moeder daar totaal geen probleem mee had, sterker nog ze noemde hem altijd liefkozend ‘haar stoere vent’. Wat maakt Peter dan zo anders? Voorzichtig en door vooral observeren en goed luisteren zijn we dit bij mevrouw zelf gaan onderzoeken. En al snel werd duidelijk… mevrouw vond dat Peter altijd zo boos keek. Peter keek niet boos, maar hij had een bril met een ‘streng’ montuur. Deze aanblik was voor mevrouw bedreigend en daarom had ze moeite om door Peter geholpen te worden. Nu doet Peter zijn bril af als hij mevrouw helpt en binnen de kortste tijd had ze ook voor hem zwak en nu zingt ze als hij binnenkomt “Ja dat is Peter….” Ga niet te kort door de bocht maar zoek!

Als haar dochter Wies binnenkomt, begint mevrouw Miedema gelijk te mopperen. “Jou zie ik ook nooit., jullie laten me hier maar alleen zitten”. Wies vertelt haar moeder dat ze echt bijna elke dag komt. Maar mevrouw wil er niet aan, ze blijft boos. Wies huilt bij het weggaan. We zien het vaker bij mensen met dementie. Ze geven aan dat ze ‘nooit’ iemand zien of ‘hier niets te eten krijgen’. Onze eerste neiging is uitleggen dat de werkelijkheid anders is “ik kom elke dag”, “u heeft net een boterham gehad”. Voor mensen met dementie kan dit voelen als een correctie en daarmee zorgen voor extra stress met alle gevolgen van dien. In gesprek met Wies zoeken we naar wat haar moeder eigenlijk bedoelt. Soms zeggen mensen met dementie met woorden andere dingen dan zij bedoelen. Als wij het gevoel van de woorden kunnen zien, levert dat veel op. Als iemand zegt “ik zie jou ook nooit”, bedoelt zij misschien wel “ik mis je als je er niet bent”. Voor Wies voelde dit een stuk prettiger en begrijpelijk. We leerden Wies aan te sluiten bij dat gevoel. Wies zei de volgende keer “ik mis jou ook mam als ik thuis zit”, mevrouw pakte haar hand en zei “gelukkig zijn we samen nu”.

Zoeken naar het gevoel achter de woorden.

Nu Sinterklaas het land heeft verlaten, ontstaat op de woning voor mensen met dementie de kerstsfeer. Het team gaat samen met de bewoners kerstkaarten schrijven. En hoe hard ze hun best ook doen, de bewoners vinden het niets. Mevrouw De Blauw moppert zelfs. Zonder succes verdwijnen de ongeschreven kaarten weer in het pakje. Als we dit bespreken, valt al snel het kwartje. Door aan te kondigen dat er kaarten geschreven gaan worden, door er bij te zitten en te stimuleren, wordt de druk om te presteren bij de bewoners opgevoerd. Hierdoor komen zij niet zo makkelijk in beweging, immers falen ligt op de loer. We besluiten de kaarten, enveloppen en wat pennen op tafel te leggen, als zorgmedewerker niet aan tafel te gaan zitten, maar wel in buurt blijven en kijken wat er gebeurt. Als de bewoners aan gaan zitten, worden de kaarten uitgebreid bekeken en beoordeeld. Mevrouw Simons begint een kaart in een envelop te stoppen. Mevrouw de Blauw pakt uiteindelijk de pen op en schrijft in haar mooie handschrift “hartelijke groet van moeder”. Al snel volgen anderen haar voorbeeld. Hoe mooi is het dat de zorg deze persoonlijk geschreven kaarten kan posten. Zonder druk en met aanbod kan er zoveel meer.