Verslag Kennisnetwerk Wijkverpleegkundigen
Culturele Diversiteit & Discriminatie; 30 maart 2021
Deelnemers: Wijkverpleegkundigen uit 4 organisaties: Laurens, Lelie Zorggroep, De Zellingen, Careyn.
Facilitator: Lausanne Mies
Op dinsdagmiddag 30 maart kwamen de deelnemers online samen. Veelal nieuwe gezichten in dit kennisnetwerk, en dat is ook precies de bedoeling! Je schrijft je in als het onderwerp je aanspreekt?
Om diverse redenen kozen zij ervoor om deel te nemen aan een kennisnetwerk over het thema ‘Culturele diversiteit en discriminatie’:
- Onderwerp is boeiend ook doordat in de wijk veel verschillende culturen samenkomen. Elke cultuur heeft zijn eigen visie op zorg en bijvoorbeeld ook op het levenseinde.
- Krijgen veel te maken met mensen met Dementie uit verschillende culturen. Levert vragen op.
- Waar ligt je grens als professional in het omgaan met mensen uit andere culturen?
- Meer zorgverleners van verschillende culturen in het zorgteam. Collega zorgverleners worden ook soms gediscrimineerd op basis van hun culturele achtergrond.
- Nieuwsgierig naar kennisnetwerken.
Aanpak
Met gebruikmaking van elementen van de methode Design Thinking deelden deelnemers praktijkvraagstukken om ze te onderzoeken en te begrijpen. Als je je zonder te oordelen in betrokkenen verplaatst, wat leer je dan over hun wensen en gedrag? Hoe zou je het praktijkvraagstuk kunnen oplossen en kun je op een creatieve manier ideeën aanboren?
Welke praktijksituaties doen zich voor?
Deelnemers noemen vooral de culturele diversiteit binnen de cliëntenpopulatie en de dilemma’s die zich daarbij voordoen. Voorkeuren en gewoonten verschillen tussen mensen van verschillende religies of landen van herkomst. Bijvoorbeeld het eten tijdens de Ramadan, schoenen uitdoen in huis, tijden voor gebed, omgaan met rouw, etc. Daarnaast speelt racisme en discriminatie van zorgverleners soms ook een rol, door sekse of huidskleurverschillen.
Twee groepen gingen aan de slag met een concrete eigen praktijksituatie:
Groep 1
Wijkverpleegkundige wil professionele zorg leveren aan cliënt in terminale fase (sondevoeding in de terminale fase), maar loopt tegen wensen van Marokkaanse familie aan, voortkomend uit de levensbeschouwing (n (willen de cliënt sondevoeding blijven geven). Ook mag niet over het levenseinde gesproken worden.
Inzichten van groep 1:
- Het is belangrijk om kennis te hebben van de cultuur van de cliënt. Je kunt je laten informeren door geestelijk verzorger, imam, collega wijkverpleegkundige met een islamitische achtergrond, oid.
- Volgens de professionele standaard is het belangrijk om cliënten goed te informeren en voorbereiden op o.a. het levenseinde
- Waar loop je bij gedwongen sondevoeding aan tegen de Wet Zorg en Dwang?
- Gespreksvoering en dialoog is belangrijk; o.a. duidelijke informatie geven over ziektebeeld en comfortabele zorg
- Toon respect en begrip voor de situatie van anderen, respecteer hun keuzes
- Kennen van eigen culturele voorkeuren en grenzen en die van collega’s.
Groep 2
De cliënt wil vanwege geloofsovertuiging (Moslim) niet geholpen worden door een mannelijke zorgverlener.
Inzichten van groep twee:
- Onderzoek onbevooroordeeld. Wat is de achtergrond van het feit dat iemand alleen door een vrouw geholpen wenst te worden? Als er sprake is geweest bijvoorbeeld van seksueel misbruik of huislijk geweld door een man, komt de wens in een ander licht te staan. Luister goed; is er een vraag achter de vraag?
- Voer een open gesprek over de wensen en de mogelijkheden van de organisatie. Het is pas een probleem wanneer de cliënt niet respectvol omgaat met de mannelijke collega en als de zorgorganisatie in haar planning niet kan voorzien in vrouwelijke zorgverlener.
- Soms zijn cliënten vooringenomen. Sommige cliënten willen eerst alleen van een vrouw de lichamelijke zorg geeft, terwijl als ze eenmaal een mannelijke zorgverlener kregen, dit erg goed beviel.
- Goed om je proberen te verplaatsen in anderen en stil te staan bij de perspectieven van anderen. Het goede gesprek zou er zomaar toe kunnen leiden dat mensen nader tot elkaar komen en er een aanpak mogelijk is waar elke partij recht gedaan wordt.
- Dat ik meer rekening wil houden met de gevoelens van collega’s die te maken krijgen met racistische opmerkingen van cliënten.
Het doorlopen van dit proces tijdens het kennisnetwerk (‘de regels van het spel’) was nieuw, evenals de digitale manier van werken via ZOOM en op MIRO.
De inzichten die deelnemers na afloop meenamen waren:
- De middag heeft me breed laten kijken en dat is leuk. Goed om in je werk steeds wat breder en verder te kijken dan je eerste aanpak, idee of oordeel.
- Benut en raadpleeg collega’s om dilemma’s te verkennen en creatieve ideeën aan te boren.
Wil je meer weten, leren en verkennen over dit thema? Houd dan de agenda van het Van Kleef Instituut in de gaten. Op 26 oktober wordt een workshop “Kleurrijk zorgverlenen; omgaan met verschillende culturen” gepland met psychiater Caroline Verheijden en Anne de Voogt.
