VKI Inspiratiecollege 2019
Werkgeluk zit in kleine dingen. Je kunt er vandaag nog mee beginnen!
Vitaal aan het werk? Maak werk van je geluk! Het VKI Inspiratiecollege stond dit jaar in het teken van werkgeluk. Vitale medewerkers, tevreden cliënten en gezonde zorgorganisaties vormen de ‘gouden driehoek’ van werkgeluk. Maar hoe werkt het? Hoe kun je jouw werkgeluk vergroten? Twee experts in werkgeluk – spreker/coach Bertine Blom en voormalig Chief Happiness Officer Paul Raaijmakers – deelden in de Rotterdamse Kantine Walhalla geluksopties en praktijkervaringen waarmee je direct aan de slag kunt. Dus: lees hun tips, kies er één (of meer) en begin!
Positief leiderschap en werkgeluk vergroten zijn Happiness-expert Bertine Blom op het lijf geschreven. Ze start haar presentatie met een knallende missie: ‘Ik ga voor veel meer werkgeluk voor heel werkend Nederland!’ Als oprichter en spreker van de Happy Business Academy komt ze bij allerlei organisaties over de vloer en schudt ze medewerkers en managers wakker, want werkgeluk maakt je vitaler, productiever en succesvoller. Met feiten, tips en praktische oefeningen zet ze de bezoekers van het Inspiratiecollege aan het denken én doen.
1) 82.800
Na een verwijzing naar een recent artikel over werkdruk in de zorg, start Bertine haar college met een raadsel. 82.800 staat er in grote cijfers op het scherm. Waar staat dit getal voor? Het antwoord is verrassend. Het staat voor het aantal uur dat je gemiddeld werkt in je leven. ‘Je brengt meer uren door op je werk dan met familie, geliefden of vrienden. Als je dit van tevoren zou weten, zou je dan ‘ja’ zeggen tegen een arbeidscontract van 82.800 uren? Dan is het wel van belang dat je je gelukkig voelt op het werk!’
2) Betekenisvol werk
Als ze vervolgens polst hoe gelukkig de deelnemers uit de zaal zijn, vallen de scores mee. Er zijn maar weinig onvoldoendes; een derde scoort zelfs een 8 of hoger. ‘Doen waar je gelukkig van wordt, is niet voor iedereen weggelegd. Maar, ik kan me voorstellen dat de scores in de zorg hoger zijn. Een van de belangrijke pijlers van werkgeluk is namelijk: resultaten halen in betekenisvol werk. Een andere belangrijke geluksfactor is de relatie met je collega’s en cliënten. Ben je tevreden met beide factoren, dan draagt dat zeker bij aan meer werkgeluk.’
3) Geluk is persoonlijk
De mate waarin je geluk ervaart, wordt volgens Bertine deels genetisch bepaald, slechts een klein deel door omstandigheden, en toch ook zo’n 40 procent door jouw positieve mindset. ‘Is het glas voor jou vaker halfvol of halfleeg? Geluk heb je dus grotendeels in eigen hand. Wat maakt jou werkgelukkig?’ De reacties uit de zaal: ‘Goede koffie. Sparren met collega’s. Minder ziekteverzuim. Werk doen waarvoor je bent aangenomen. Bevestiging. Stappen zetten. Vooruitgang.’
4) Ruimte voor talent
Bertine zet een tandje bij. ‘Werkgeluk is grotendeels gebaseerd op persoonlijk geluk. Als geluk zo persoonlijk is, besteed dan ook aandacht aan jezelf. Wie ben jij? Wat motiveert je? Wat geeft je energie? Bertine behandelt een aantal drijfveren: zoals: doorgronden, helpen, structureren, ondernemen, invloed hebben. Aan het publiek vraagt ze: ‘Wat drijft jou? Wat kun jij goed? Waar word je blij van? Hoe meer ruimte er is voor jouw talent, hoe meer voldoening je zult halen uit jouw werk, en hoe meer werkgeluk je zult ervaren.’
5) 12 gelukstrategieën
Tot slot van haar presentatie – ze kan nog úren doorpraten – trekt Bertine drie opdrachten voor meer werkgeluk uit de kast. De eerste is een weergave van de 12 geluksstrategieën van professor Sonja Lyubomirksy. Zij deed onderzoek naar geluk en schreef het boek ‘De maakbaarheid van het geluk’. Bertine bespreekt ze alle twaalf en geeft als opdracht: ‘Kies een persoonlijke geluksstrategie uit waar je de komende 48 uur mee aan de slag gaat.’
- Wees dankbaar.
- Train optimisme.
- Stop met piekeren en leid jezelf af met iets anders.
- Wees vriendelijk.
- Koester sociale relaties. Maak tijd, deel je waardering, levenslessen en geluk.
- Leer omgaan met tegenslag.
- Leer vergeven.
- Versterk flow-ervaringen. Deze zijn uitdagend, vragen focus, maar zijn niet té moeilijk.
- Geniet van het leven en de alledaagse dingen in het nu.
- Verbind je aan je doelen en besteed daar tijd aan.
- Praktiseer een geloof of spiritualiteit, en kies daarmee voor zingeving die bij je past.
- Zorg voor je lichaam, bijvoorbeeld met meditatie, beweging of lachen.
6) Employee experience
De tweede opdracht gaat over de persoonlijke beleving van een werknemer in de zorg. De beleving per dag bepaalt jouw werkgeluk of juist werkdruk. Met een grafiek én op de rode loper brengt Bertine de employee experience in beeld. Haar vraag aan het publiek: ‘Hoe verloopt jouw dag en wat zijn de (werk)geluksmomenten, jouw geluksexplosies (>8,5) en op welke uren van de dag ervaar je veel werkdruk? Doe je dit voor meerdere dagen per week, dan krijg je goed zicht op wat jouw werkdagen (on)gelukkig maakt.’
7) Een oprecht ‘goedemorgen’ en een compliment
Genoeg geluisterd, gezegd en bedacht. Werkgeluk verhogen gaat over ‘gelukkig doen’! Met een aantal concrete oefeningen laat Bertine zien dat het werkt. Ze laat iedereen in de zaal ‘high fiven’: er wordt meteen gelachen. Bij een laatste opdracht behandelt ze de 6 niveaus van ‘Goedemorgen zeggen’. Ze laat twee vrijwilligers elkaar op 6 verschillende wijzen begroeten: eerst met een oogcontactloos ‘môge’ en tot slot met een persoonlijke begroeting en een welgemeend compliment. Wat een verschil! ‘Zo eenvoudig kan het zijn om de dag werkgelukkiger te beginnen!
**
De tweede spreker van het inspiratiecollege is Paul Raaijmakers, tot voor kort Chief Happiness Officer van St. Anna Zorggroep. Hij neemt de zaal anderhalf jaar mee terug in de tijd, naar het moment dat zijn Raad van Bestuur bewust koos voor werkgeluk in de Brabantse ziekenhuis- en ouderzorgorganisatie. ‘We hadden in de jaren daarvoor vooral aandacht besteed aan de patiënt, maar medewerkers zijn net zo belangrijk als de patiënt. Sterker nog: werkgeluk, patiënttevredenheid en een gezonde organisatie versterken elkaar. Het is een gouden driehoek.’ Hoe krijg je werkgeluk in de haarvaten van je organisatie?
Tip 1: geen verkapt verzuimprogramma
De aandacht voor werkgeluk moet een intrinsieke keuze zijn, benadrukt Paul. ‘Omdat je er als organisatie in gelooft, omdat je ziet dat je medewerkers er gelukkiger van worden, omdat je patiënten er baat bij hebben. Gebruik je werkgeluk als een verkapt verzuimreductieprogramma, dan hebben medewerkers dat meteen door: “Aha, je wilt niet dat ik gelukkig word, maar dat ik niet ziek word”.’
Tip 2: vertaal werkgeluk naar managementtaal
Bij werkgeluk denken managers al snel aan rode neuzen en ballonnen, merkte Paul. Hij vertaalde werkgeluk daarom in termen die voor iedereen – ook managers – hout snijden. ‘De mate van plezier, voldoening en zingeving die mensen ervaren in hun werk wordt bepaald door drie pijlers:
- Purpose – een doel.
- Fun & friendship – de relatie.
- Flow.’
Flow is lastig uit te leggen, maar Paul laat een tekening zien die voor iedereen in één oogopslag duidelijk is. Genoeg uitdaging én aandacht voor je talenten, leidt tot flow. Wordt het werk te uitdagend, dan is er grote kans op burn-out. Is het werk te weinig uitdagend en eentonig, dan loert er een ander gevaar: uitval door bore-out.’
Tip 3: start met onderzoek
‘Werkgeluk is persoonlijk. Start daarom met onderzoek om helder te krijgen wat het werkgeluk in jouw organisatie beïnvloedt. St. Anna Zorggroep koos voor deelname aan een driejarig onderzoek naar werkgeluk van de Erasmus Universiteit, waaraan ook organisaties als Jumbo en de Rabobank meedoen. Het onderzoek geeft inzicht in: hoe ervaren wij ons werkgeluk, welke factoren bepalen ons werkgeluk en welke interventies kunnen we vervolgens inzetten om dit te beïnvloeden?’
Tip 4: vraag naar de factoren van werkgeluk
In deze Rotterdamse theaterzaal laat Paul deelnemers zelf kiezen welke factor hun werkgeluk het meest bepaalt. De top 10 van factoren die het werkgeluk over het algemeen het meest beïnvloeden, zijn:
- Interessant/uitdagend werk
- Relatie met leidinggevende
- Stressvol werk
- Werk-privé-balans
- Relatie met collega’s
- Inkomen
- Nuttig werk
- Baanzekerheid
- Autonomie
- Werktijden
Bij de St. Anna Zorggroep scoorden de leidinggevenden relatief hoog op werkgeluk, met name doordat zij meer autonomie en vrijheid ervaren in hun werk.
Tip 5: begin!
Heb je eenmaal onderzoek gedaan, wacht dan niet te lang, maar begin gewoon. ‘Wij kozen voor een ‘agile-aanpak’. Zet een koers uit, maak grofweg een plan, zet een stap, ontdek, experimenteer, evalueer, en stel je plan bij. Tegelijk met het onderzoek – de enquête naar factoren van werkgeluk – deelden we appels uit en hartjesstickers waarop mensen hun werkgeluk konden omschrijven. Zeventig tot tachtig procent van de stickers gingen over meer aandacht voor de patiënt én de relatie met hun collega’s. De twee bekende pijlers van werkgeluk.’
Tip 6: zoek enthousiaste ambassadeurs
Paul werd door zijn bestuurder gevraagd om als Chief Happiness Officer, een tijdelijke functie als kwartiermaker, werkgeluk aan te wakkeren en op de kaart te zetten. Hij zocht 40 enthousiaste, creatieve, positieve mensen die zin hadden om mee te doen en te experimenteren. ‘Het was soms chaos, een kippenhok aan ideeën, maar het werkte: mensen waren enthousiast, sprongen in het diepe, volgden een training Werkgeluk en maakten leidinggevenden enthousiast. Je hebt kartrekkers nodig; er zullen altijd sceptici zijn, maar daar moet je je niet door laten leiden.’
Tip 7: kies 5 geluksfactoren
Je kunt niet alles tegelijk doen. Daarom heeft de St. Anna Zorggroep vijf factoren van werkgeluk gekozen waar medewerkers en leidinggevenden ook op afdelingsniveau interventies en oplossingen voor bedachten. ‘De ideeën bleken simpeler dan we hadden verwacht. Teams wilden bijvoorbeeld zelf roosteren, hadden behoefte aan zichtbaarheid van de leidinggevende op de afdeling en hebben een dag- of weekstart ingevoerd. Bij het jaargesprek hebben we het formulier weggegooid en hadden leidinggevenden ruimte voor de vraag: hoe gaat het met jouw werkgeluk?’
Tip 8: vier werkgeluk
De laatste tip die Paul geeft, is: vier je successen en deel best practices. ‘Tijdens onze Werkgelukdag hebben we medewerkers gevraagd om hun ervaring op de zeepkist te delen. Een eerste hulp-arts vertelde zo enthousiast over zijn vak dat ik er bijna jaloers van werd… Dus vergeet het niet: deel jouw kleine en grote momenten van geluk met jouw collega’s. Experimenteer, beleef, geef elkaar de ruimte! Het werkt. Bij St. Anna Zorggroep zijn de verzuimcijfers gedaald, is het verloop gedaald en zijn er meer nieuwe medewerkers gekomen.’
Klik op de foto voor een korte filmimpressie van het Inspiratiecollege 2019:
